Varia (04)

Frank van Halem

In de nummers 2 en 3 van deze rubriek 'Varia' heb ik u  lekker gemaakt met de volgende opmerking:

In de volgende aflevering gaat het over het scheppen van kansen in een partij. Hoe zit dat: moeten we gewoon maar wachten op een kans? Is het een mazzeltje? Of kunnen we zelf voor één of meer kansen in een partij zorgen en is het dus geen toeval. We gaan het de volgende aflevering zien!

Doordat ik eerst wat vuurwerk wilde laten zien in december heb ik nog niets laten zien van het scheppen van kansen of gewoon maar wachten op een leuke toevalligheid.

We gaan het zien en laten ook nu weer de heer Marwitz aan het woord:

Het scheppen van kansen ...

Elke schaakpartij moet bij wederzijds foutloos spel in remise eindigen. Maar …, kunnen schakers geheel foutloos spelen? Altijd? Of soms een enkele partij? Een gemaakte ‘denkfout’ komt misschien niet aan het licht, omdat die zat in een nevenvariant, in een analyse van een niet gespeelde zet. Maar de fout is dan toch wel gemaa ….Tot onze geruststelling: ook schaakcomputers verliezen door gemaakte fouten. Overigens: we zullen het juist moeten hebben van fouten van de tegenpartij. En dan bedoel ik niet de grote fouten, de blunders, maar de aanvankelijk nauwelijks onderkende fouten. De kunst is, die fouten op te sporen en ze te benutten voor het scheppen van kansen. Daarvan deze keer een eenvoudig voorbeeld aan de hand van een competitie-partij van het soort 'dertien in een dozijn' en alleen al daarom leerzaam. 
                

Na 1. e4, Pf6  2. Pc3, d5  3. ed5, Pd5: is 4. Pge2 eigenlijk het eerste ‘foutje’: zwart krijgt het centrum in handen door 4…, e5. Wit vervolgt met 5. g3 en dan ontstaat na: 5…,Lc5, 6. Lg2, c6  7. Pa4, Ld6  8. 0-0, h5(!)  9 d4, h4  10. de5, Le5:  11. c4, Pb6  12. Dd8:, Kd8: 13. Pb6:, ab6  14. Le3, Kc7  15. Lf4, Lf4:  16 Pf4:, g5  17. Pd3, Le6  18. b3   het volgend diagram.

  


Het spelverloop is beslist niet ‘foutloos’ geweest, maar daar gaat het nu niet om. We willen het verdere spel enigszins kritisch volgen. Zwart aan zet speelde 19. Ta3!, profiterend van het feit dat wit heeft verzuimd zijn a-pion op te spelen, die nu bedreigd gaat worden (Pd7 en Ta8). Er volgde: 19. Pe5, Pd7,  20. Tfe1, hg3  21. fg3,. Opnieuw een onnauwkeurigheid (‘fout’ zo U wilt) waarop zwart zijn tegenstander met:

21…,Pe5:, 22.Te5:,g4! attendeert: zowel de a- als de h-pion van wit zijn ‘hulpbehoevend’. Even terzijde: is die zwarte loper op e6 nu een ‘goede’ of een ‘slechte’ loper? Eén ding is zeker: het is een stèrke loper!.

Zie nu het volgende diagram.

Wit heeft in deze stelling weinig aanknopingspunten. Hij ziet natuurlijk de aanval op zijn a-pion komen, maar iets als een tegenaanval ziet hij niet. Daarom maar verdedigend opstellen: 23. Te2. Dan komt de verwachte aanval op pion a2: 23….,Tha8, maar die pion is toch al tweemaal gedekt, moet wit gedacht hebben,. Hij speelde namelijk 24. Lf1, overziende dat zijn a-pion als verdediger van pion b3 was uitgeschakeld door het feit dat zijn toren op a1 ongedekt staat!  Hij had Te2-b2 moeten spelen. Dat was weliswaar geen fraaie opstelling voor een toren (een toren is als aanvaller vaak veel meer waard), maar met die zet had wit pionverlies kunnen voorkomen. Door de zwakte van beide randpionnen blijft wit ook dan slecht staan, maar zwart had nog maar moeten zien te winnen! Nu veroverde zwart met: 24….,Txb3 een pion, wat na 25. ab3, Ta1: 26. Te3, Kd6  27. Kf2, Kc5  en verder binnendringen van de zwarte koning leidde tot een hopeloos eindspel, ook al omdat wit voortdurend bedacht moet zijn op een aanval van de zwarte toren tegen zijn zwakke h-pion. Wit gaf na enkele zetten de strijd op en zei daarbij: 'Stom van me! Ik heb je voor je beide torens een vrije lijn bezorgd, waarvan je hebt geprofiteerd door mijn twee randpionnen op hun plaatsen vast te nagelen! Ik zal de volgende keer wat beter moeten uitkijken!'

 

Hier volgt nog even de hele partij:

 

            (1 maart 1988, J.H. Marwitz)

In het schaakspel gaan, door fouten en foutjes van jezelf of je tegenstander vaak dingen net wel of net niet goed. Zenuwslopend. De volgende aflevering geef ik dan ook de titel 'Langs afgronden' mee.

Maar dat is voor later. Nu eerst maar eens studeren op deze aflevering!
 

Frank van Halem, 1 februari 2022.